انجام تحقیقات در جهت پیشگیری و کنترل مصرف دخانیات به دلیل اهمیت دستاوردهای پژوهشی در گسترش خدمات فرهنگی و آموزشی در حوزه‌های مختلف از وظایف اصلی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات به شمار می‌آید. بر این اساس جمعیت تلاش همه جانبه‌ای مبذول نمود تا از مبادی قانونی، یک مجموعه تحقیقاتی برای نیل به این اهداف تأسیس نماید.

به این منظور و با مشارکت جمعی از اساتید، پزشکان و متخصصین رشته‌های مرتبط و بر اساس مجوز شورای گسترش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نخستین مرکز تحقیقات غیردولتی در زمینه کنترل دخانیات ایجاد گردید.جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران سازمانی مردم نهاد(ان جی او) است که در سال 1362 با تلاش تعدادی از پزشکان و استادان دانشگاه، با هدف مبارزه با دخانیات و آگاه سازی عمومی دربارۀ بیماری‌های ناشی از آن و مضرات گشتردۀ آن در زمینۀ بهداشتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تاسیس شد. تحقیق و پژوهش در زمینۀ کنترل و پیشگیری از مصرف دخانیات همواره یکی از اهداف اصلی این جمعیت در طول این سال‌ها بوده‌است.

بر این اساس، جمعیت با تلاش فراوان، مجموعه‌ای تحقیقاتی برای نیل به این اهداف تاسیس نمود که در سه دهه گذشته فعالیت داشته و توانسته به عضویت انجمن‌های بین المللی کنترل دخانیات(FCA) بپیوندد. واحد پژوهش جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات با تکیه بر تجربۀ سه دهه فعالیت در حوزه‌های پژوهشی، درمانی و خدمات مردم نهاد و با هدف تبدیل شدن به قطب پژوهشی کنترل دخانیات در سطح منطقه‌ای و بین المللی، با مجوز شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش در سال 1395به یک مرکز تحقیقات تبدیل شده است که نخستین مرکز تحقیقات یک سازمان غیردولتی در حوزه دخانیات به‌شمار می‌رود.